إنّ الدراسات الجامعیّة لیست هدفاً فی حدّ ذاتها خلافاً لما یظنّه الکثیر من الطلّاب والتلامیذ. فالذین یستکملون هذه الدراسات ویحصلون على شهادة ماجستیر أو الدکتوراه لا یصبحون علماءَ بالضرورة بل قد یون فی أفضل الحالات باحثین وقادرین على طلب العلم واستخراج دقائقه من مظانّه. إذن نستطیع القول أن التخرّج فی الجامعة –ولیس من الجامعة- هو بدایة الطریق لمن یرید أن ی عالماً أو طالبَ علم. ولکنّ المعاییر والموازین انقلبت فی أعین کثیر من الآباء والأمّهات وحتّى عند الطلّاب أنفسهم، فأصبحت هذه الدراسات هدفاً رئیساً فی حیاتهم یبذلون فی سبیل الحصول علیها الغالی والنفیس ویقضون أفضل أیّام شبابهم خلف قضبان الجامعات! ویتر ورائهم جمیع فرص العمل وحتّى الاستمتاع بملذّات الحیاة وما إن یتخرجوا حتّى یستیقظوا من سباتهم العمیق ویواجهون شتّى مشاکل الحیاة ویجدون أنفسهم فی مجتمع لا یقبل منهم إلّا العمل والقدرة على جمع المال والتنافس فی ذلک ولا یُعیر أیَّ اهتمام للدراسات العلمیّة والجامعیّة إن لم تساعد على توفیر المال والحصول على لقمة عیش کما یقولون. فلا خیر فی دراسات یُفنى فی سبیلها العمر ولا یُجنى منها إلا التّعب .
مختار حسامی - 08/01/1439
إنّ معظم الذین قاموا بترجمة الکتب العربیّة بما فیها الأدبیّة والدینیّة وغیرها إلی الفارسیّة لیسوا هم الذین درسوا الأدب العربیّ بل الذین درسوا الأدب الفارسیّ فی الجامعة وتعلّموا العربیّة فی الحوزات العلمیّة أو فی مدارس مفتوحة أو فی بلدان عربیّة. فما دور أولئک الذین درسوا الأدب العربیّ فی الجامعات وأفنوا عمرهم فی قراءة الکتب العربیّة القدیمة وربّما الحدیثة؟ إنّهم تعلّموا العربیّة لیقوموا بنقل التراث العلمیّ والأدبیّ الفارسیّ إلی اللغة العربیّة. وبمعنی آخر إنّ دورهم الرئیس هو التعریب ولیس الترجمة. ولکنّهم مع الأسف لم یقوموا –إلا القلّة القلیلة منهم- بالتعریب کما ینبغی ولم یهتمّوا بالترجمة لأنّها لیست من اختصاصاتهم وانکبّوا علی التدریس وإخراج العلم من الکتب والقائه إلی طلّابهم وربمّا إدخاله فی کتب أخری دون إبداع ودون إتیان بجدید. وترکوا الساحة للآخرین أی للذین درسوا الأدب الفارسیّ لیقوموا بهذه المهمّة ولکنّهم أیضا لم یکن همّهم الأوّل هو الترجمة من العربیّة بل قاموا بها هِوایةً. مع أنّهم وبفضل إتقانهم للغة الهدف استطاعوا أن یقدّموا ترجمات فریدة فی نوعها. وفی الأخیر نظنّ أنّ الحلّ الوحید والأمثل هو إنشاء فرع الترجمة» -وقد تمّ هذا فعلا- وتطویرها ودعمها مادیّا ومعنویّا وعلمیّا.
مختار حسامی
۱۴۳۸
الأمّ شمسٌ ونحن حولَها أقمارُ؛
ندور حولها؛ نستضیء بنورها؛ نستدفیء بدفئها؛ وبدونها لیس لنا قرارُ.
الأمّ ینبوع الحیاة؛ تبثّ الرّوح فی الخلق وبها یحصل فی الأرض إعمارُ.
الأم شمعةٌ تذوب وتُضَحِّی بعمرها؛ لتزید على أعمارنا أعمارُ.
الأمّ مبشَّرةٌ بأنَّ تحت قدمیها، جنّاتٍ تجری من تحتها الأنهارُ.
الأمّ سعادةٌ؛ بل هی السّعادة کلّها وهی البهجة والأفراح.
الأمّ قلبٌ یبثّ الرّوح فی الجسم ولولاه لتحطّمت الأرواح.
الأمّ إن سألتنی عنها فإنّها هی الحیاة وبدونها تتحتّم المماة.
الأمّ معلّمة؛ منها تتلقّى الأمّةُ مکارمَ الأخلاق
و"الأمّ مدرسة إذا أعددتها؛ أعددت شعباً طیّب الأعراق".
مختار حسامی- ۱۴۳۹/۳/۲۳
۱۳۹۶/۹/۲۱
أمی الحنون. إلیکِ منّی ألفُ تحیّة وسلام ولکِ منّی کل التقدیر والاحترام. لقد استلمتُ رسالتَکِ المشحونةَ بالحبّ والحنان والمودّة والعواطف الجیّاشة والأحاسیس الجمیلة. کنت أقرؤها والدموع تنهمر من مُقلتیَّ کالنّهر وتکاد تحترق جفونی من لوعة الاشتیاق. فالرسالة تأخذنی إلى الماضی. إلى تلک الأیام الجمیلة التی قد مضت ولکنّ ذکریاتِها تبقى حیّة فی قلبی. فلن أنسى تضحیاتکِ أبدا. فکم من لیلة بقیتِ ساهرةً طوال اللیل لأنام نومة مُریحة هادئة وکم فی قلبک من أمنَیات تخلّیتِ عنها من أجلی وکم أزمة مرّت بکِ فصبرت ولم تجزعی ولم تترکی ابتسامتَکِ الحلوةَ فی وجهی وکم من حزن کتمتِه فی قلبکِ لتُدخلی السرور إلى قلبی. فما أعظم تضحیاتِکِ من أجلی وما أعظم تقصیری فی حقّکِ! فحیاتی معک کانت قصة جمیلة فریدة فی نوعها. قصة قد عشتها معک فی حب وحنان وفرح وأمان وها أنا أشتاق إلى ابتسامتک الحنونة من جدید.
أمی الغالیة؛ أردت أن أعبّر قلیلا عما یدور فی خَلَدی وأقدم إلیکِ خالص شکری وتقدیری وامتنانی واعتذاری وهاهی عَبَراتی تسبق عِباراتی. فأتمنى لک حیاة طیّبة کریمة فی الدنیا والآخرة وأسأل الله أن یبارک لکِ فی عمرک ویجزیکِ عنّا خیر الجزاء.
مختار حسامی 1439/2/10
یمکننا أن ننظر إلى هذه القضیّة من زوایا مختلفة وندرسَها من منطلقات عدیدة. ونحن فی هذه العُجالة نتناول الموضوع من منطلق ربّما ی یّاً بحتاً فی النظرة الأولى وقد لا یروقه البعض. ولکن إذا أردنا أن نصل إلى حلّ أمثلَ لهذه المشکلة وغیرها من المشاکل فعلینا أن ن صادقین مع أنفسنا ومع مجتمعنا ولا نغمض أعیننا على الواقع مهما کان مَریراً ومُزریاً. فإنّ الطبیب الذی لم یعرف المرض لا یمکنه تقدیم وصفة طبّیّة فعّالة وتبوء کل محاولاته وجهوده العلاجیّة بالفشل وقد یُودی بحیاة المریض. فإن بطالة الملائین من الشباب وعدمَ حصولهم على مِهَنٍ تتناغم مع رغباتهم ومیولهم واختصاصاتهم لیست مشکلة بسیطة وعابرة حتى نُهمِلَها أو نُلقی الّلوم على الشباب أنفسهم ونتخلّى عن مسؤولیاتنا. فإن مشکلةً کهذه ترجع فی الدرجة الأولى إلى ات الحکومة الخاطئة تجاه مشاکل الشباب عامّة ومشکلة بطالتهم خاصّة. فإنّ الحکومة تزجّ بهذا الکمّ الهائل من الشباب إلى الجامعات دون أن تفکّر فی مستقبلهم المهنی. فإنّها فی الواقع لا تهتمّ بحل مشاکل الشباب بقدر ما تهتمّ بحلّ مشاکلها الیّة والحزبیّة. فبدل أن تقدّم حلولاً ناجعة لهذه المشکلة العویصة فإنّها تکتفی ببعض الخطوات القصیرة المدى تشبه فی غالبیّتها بمهدّئات یقدّمها الطبیب للمریض لئلّا یشعر بالألم. فإنّ فتح أبواب الجامعات على مصاریعها فی وجه کلّ من هبّ ودبّ لا یحلّ مشکلة البطالة لدى الشباب خلافا لما تظنّه الحکومة. فهناک آلاف من الخرّیجین یعیشون فی الفقر المدقع حیث یلهث الواحد منهم وراء أحقر مهنة لیمتهنَها ویسدّ جوعه ولکنّه کثیراً ما تذهب جمیع محاولاته وجهوده أدراج الریاح وتُسدّ فی وجهه کلُّ نافذة یُطِلُّ منها بصیصُ أملٍ. فلا غرابةَ إذَن أن نرى هذه الجموع الغفیرة من الخرّیجین قد لجأوا إلى إدمان الکحول والمخدّرات أو نراهم یقضون حیاتهم المزریة فی حیرة وارتباک. فالبطالة تنتهی إلى الفقر لا محالةَ و "کاد الفقر ی کفراً"!
فهلّا أدرک العقلاءُ من القوم طبیعةَ هذه الأزمةِ العارمةِ وقدّموا لها حلولاً حقیقیّةً قبل أن یتّسع الخَرقُ على الرّاقع؟!
مختار حسامی ۱۴۳۹/۰۳/۱۹
۱۳۹۶/۰۹/۱۷
إنّ الدراسات الجامعیّة لیست هدفاً فی حدّ ذاتها خلافاً لما یظنّه الکثیر من الطلّاب والتلامیذ. فالذین یستکملون هذه الدراسات ویحصلون على شهادة ماجستیر أو الدکتوراه لا یصبحون علماءَ بالضرورة بل قد یون فی أفضل الحالات باحثین وقادرین على طلب العلم واستخراج دقائقه من مظانّه. إذن نستطیع القول أن التخرّج فی الجامعة –ولیس من الجامعة- هو بدایة الطریق لمن یرید أن ی عالماً أو طالبَ علم. ولکنّ المعاییر والموازین انقلبت فی أعین کثیر من الآباء والأمّهات وحتّى عند الطلّاب أنفسهم، فأصبحت هذه الدراسات هدفاً رئیساً فی حیاتهم یبذلون فی سبیل الحصول علیها الغالی والنفیس ویقضون أفضل أیّام شبابهم خلف قضبان الجامعات! ویتر ورائهم جمیع فرص العمل وحتّى الاستمتاع بملذّات الحیاة وما إن یتخرجوا حتّى یستیقظوا من سباتهم العمیق ویواجهون شتّى مشاکل الحیاة ویجدون أنفسهم فی مجتمع لا یقبل منهم إلّا العمل والقدرة على جمع المال والتنافس فی ذلک ولا یُعیر أیَّ اهتمام للدراسات العلمیّة والجامعیّة إن لم تساعد على توفیر المال والحصول على لقمة عیش کما یقولون. فلا خیر فی دراسات یُفنى فی سبیلها العمر ولا یُجنى منها إلا التّعب .
مختار حسامی ۱۴۳۹/۰۱/۰۸
ترجمه برخلاف تصور بسیاری از مردم، در این خلاصه نمی‌شود که در برابر هر کلمه که می‌بینیم یک معادل بیاوریم. ترجمه هر نوع متنی روش یا روش‌های خاصی می‌طلبد که گاه با تجربه می‌توان به آن رسید [که معمولا بسیار زمان‌بر است] و گاه با مطالعه کتاب‌هایی که اهل فن در این زمینه نوشته‌اند، با این روش‌ها آشنا می‌شویم و آنها را به کار می‌گیریم تا به ترجمه‌های مطلوب‌تری دست یابیم. اما مترجم در هر صورت ممکن است ایده‌ها و روش‌هایی خاص داشته باشد که برای دیگران هم قابل استفاده باشد.
از این رو پیشنهاد میشود، اگر مشغول ترجمه هستید حتما روش و اسلوب و رویکرد و تاکتیک‌های خود را در ضمن ترجمه یادداشت کنید. مثلا اگر یک فعل مجهول مثل قیل» در متن اصلی است و شما به جای آنکه آن را به صورت گفته شد» ترجمه کنید، از گفتند» استفاده می‌کنید، حتما این نکته را در گوشه‌ای یادداشت کنید و توضیح دهید که این فعل اگرچه در زبان مبدأ به صورت مجهول آمده است، اما با توجه به ساختار زبان مقصد و بسامد کمتر استفاده از افعال مجهول در این زبان، تصمیم گرفته‌اید که این فعل را به صورت معلوم ترجمه کنید. همچنین این کلمه [گفتند] کوتاه‌تر و زیباتر است و فاعل حقیقی آن هم مشخص نیست و همان معنی مجهول را رسانده و متن هم زیباتر و روان‌تر شده است. نظرات شخصی خود را بنویسید و زیاد حساس نباشید که حتما نکات علمی و معتبر بنویسید. حتی اگر یادداشت‌های شما اشتباه باشد، بعدا می‌توانید آنها را اصلاح کنید.
اگر از نرم افزار ورد استفاده می‌کنید و همزمان، ترجمه خود را تایپ می‌کنید، کافی است روی کلمه مورد نظر کلیک راست کنید و روی گزینه New Comment» کلیک کنید و در کادری که در کنار فایل باز میشود این نکات را یادداشت کنید. بدین ترتیب، متن اصلی به هم نمی‌ریزد و یادداشت‌های شخصی شما با ترجمه در هم نمی‌آمیزد.
چنین نکاتی اگرچه ظاهرا بسیار ساده و ابتدایی و حتی شاید پیش‌پاافتاده به نظر برسند، اما کمترین فایده‌ای که دارند این است که ایده‌های خود را با نظرها و نظریه‌هایی که به تدریج می‌آموزیم، مقایسه می‌کنیم و قدم به قدم ترجمه‌هایمان زیباتر و درست‌تر میشود. همچنین اگر مترجمان حرفه‌ای و با تجربه‌‌ای هستیم این یادداشت‌ها به تدریج به یک شیوه‌نامه ترجمه تبدیل میشود که در آینده می‌توان آن را با رویکردهای دیگر مقایسه کرد و به غنای فن و علم ترجمه کمک شایانی نمود. اگر همه مترجمان بزرگ و حرفه‌ای ما چنین می‌کردند، اکنون آثار ارزشمندی در این زمینه در دسترس ما بود که می‌توانستیم نظریه‌هایی را از دل این یادداشت‌ها بیرون بیاوریم.
پس هیچگاه این ایده‌ها را کم نشمارید و برای ثبت آنها تردید نکنید.
مختار حسامی- ۴۰۰/۷/۲۱
درباره این سایت